MEV là gì? Cách hoạt động và những điều cần biết

Khi hệ sinh thái DeFi phát triển mạnh mẽ, nhiều khái niệm mới xuất hiện—có những khái niệm mang tính đột phá, nhưng cũng có những vấn đề gây tranh cãi. Một trong số đó là MEV (Maximum Extractable Value). Vậy MEV là gì, hoạt động như thế nào, và tại sao lại trở thành mối quan tâm lớn trong thế giới blockchain và crypto?
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm MEV, cách hoạt động và ảnh hưởng của nó đến trader, developer cũng như các giao thức DeFi. Nếu bạn đang tìm hiểu về airdrop, thị trường crypto hay giao dịch trên nền tảng như Gate, thì việc hiểu MEV là điều cần thiết.

MEV là gì?

Maximum Extractable Value (MEV) là giá trị tối đa mà validator (trước đây là miner) có thể khai thác thêm bằng cách thay đổi thứ tự, chèn hoặc loại bỏ các giao dịch trong một khối. Ban đầu được gọi là “Miner Extractable Value”, khái niệm này mở rộng khi Ethereum chuyển sang cơ chế Proof-of-Stake, khiến các validator cũng có thể khai thác MEV.
Nói đơn giản, MEV cho phép người xác thực quyết định thứ tự các giao dịch trong khối và tận dụng quyền lực đó để thu lợi.

Cách MEV hoạt động

Trên các mạng blockchain như Ethereum, giao dịch được gửi vào mempool trước khi được xác nhận trong block. Validator có thể:

• Sắp xếp lại giao dịch: Ưu tiên các giao dịch mang lại lợi nhuận cao hơn.
• Chèn giao dịch của họ vào: Ví dụ như sandwich attack, validator đặt lệnh mua và bán xung quanh một giao dịch lớn của người dùng để hưởng lợi từ biến động giá.
• Loại trừ giao dịch: Không đưa giao dịch cụ thể vào block.

Những hành vi này tạo nên cơ hội MEV.

Những chiến thuật này thường được thực hiện bởi bot MEV với khả năng quét mempool tốc độ cao.

Tác động của MEV đến người dùng DeFi

Dù MEV có thể tạo hiệu quả cho các bot và trader chuyên nghiệp, nhưng phần lớn lại gây bất lợi cho người dùng phổ thông:

• Tăng slippage
• Tốn phí gas cao hơn
• Giao dịch bị thực hiện với giá không tối ưu

Trong nhiều tình huống như mint NFT, IDO hay săn airdrop, MEV còn tạo ra sự cạnh tranh không công bằng và làm tắc nghẽn mạng.

Gate và nhận thức về MEV

Là một trong những sàn giao dịch hàng đầu toàn cầu, Gate cung cấp cả nền tảng tập trung (CEX) và phi tập trung (DEX). Người dùng sử dụng ví Gate Web3 hoặc truy cập các dApp qua GateChain cần hiểu rõ rủi ro MEV trong môi trường on-chain.
Tuy MEV không ảnh hưởng đến giao dịch CEX, nhưng việc hiểu về MEV là rất cần thiết khi bạn sử dụng các sản phẩm DeFi hoặc tham gia farming, staking, IDO trên nền tảng phi tập trung.

Giảm thiểu rủi ro MEV: Có thể không?

Một số giải pháp đang được cộng đồng phát triển để giảm thiểu tác động tiêu cực từ MEV:

• Flashbots – chuyển giao dịch thông qua relay riêng
• Đấu giá MEV – chia lại lợi nhuận cho người dùng
• ZK Proofs và kỹ thuật xử lý batch trong Layer 2
• Cơ chế thứ tự công bằng cho Rollup

Một số blockchain mới còn thiết kế kiến trúc chống MEV ngay từ đầu.

Kết luận

MEV là thực trạng không thể tránh khỏi trong DeFi hiện tại, ảnh hưởng đến cách giao dịch được xử lý và cách giá trị được phân phối trên blockchain. Đối với builder, trader và người dùng, việc hiểu MEV là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro và tận dụng cơ hội.
Gate khuyến khích người dùng luôn cập nhật kiến thức DeFi để tham gia một cách thông minh và an toàn hơn. Khi DeFi tiếp tục phát triển, cần có sự hợp tác giữa nền tảng và người dùng để xây dựng một môi trường công bằng và minh bạch hơn.